นิยามชาวนาที่เปลี่ยนไป

ข้อค้นพบจากการศึกษาวิจัยพบว่า การปรับตัวของชาวนาสามารถจำแนกได้ตามมิติต่างๆ ดังนี้

• ชาวนาต้องปรับตัวตามการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการผลิตข้าว การเปลี่ยนแปลงไปสู่ระบบการผลิตข้าวคุณภาพ และการทำนาอินทรีย์เพื่อรองรับมาตรฐานของสินค้าและความต้องการของผู้บริโภค ไปจนถึงการรวมกลุ่มกันเพื่อสร้างองค์ความรู้ในการปรับตัวเพื่อสร้างผลผลิตคุณภาพและการบริโภค
• จากความผันผวนของราคาข้าวในตลาดโลก ทำให้ชาวนาเปลี่ยนแปลงวิถีความเป็นอยู่ รวมถึงช่องทางการรับรู้ข่าวสารที่มีมากขึ้น ชาวนาจึงปรับตัวไปเป็น “ผู้ประกอบการชาวนา” มีความพยายามที่สร้างรูปแบบการพึ่งตนเองและวัฒนธรรมชุมชน ผ่านการวางระบบเศรษฐกิจฐานรากในชุมชน และการเปลี่ยนผลผลิตไปสู่การแปรรูป และการค้าที่ลดห่วงโซ่อุปทาน เพื่อให้ชาวนาได้ประโยชน์สูงสุด
• นโยบายข้าวมีการเปลี่ยนแปลงพร้อมกับสถานการณ์ความขัดแย้งทางการเมือง ชาวนามีการรวมกลุ่มกันทั้งในระดับพื้นที่และระดับชาติเพื่อปรับตัวตามนโยบายรัฐ